Thương xót Ức Trai qua bài thơ “Đêm rượu Ức Trai”

 Đọc bài thơ này của nhà thơ Trần Mạnh Hảo về bậc kỳ tài Nguyễn Trãi (Ức Trai) mà xót thương ông vô cùng trong vụ án Lệ Chi Viên. 

Nguyễn Trãi là hậu duệ cuối của nhà Trần còn sống sót do gia đình ông là thông gia với nhà Hồ Quý Ly (Nhà Hồ sau khi lên ngôi đã giết hết hoàng gia nhà Trần còn sót lại). Nhà Hồ sau đó bị sụp đổ và đất nước bị đô hộ bởi nhà Minh, chấm dứt 500 năm tự chủ của nước Đại Việt. 

Nguyễn Trãi đến với Lê Lợi lúc Lê Lợi còn chưa có gì ở Lũng Nhai và từng bước đưa Lê Lợi lên đỉnh cao của quyền lực sau chỉ 10 năm! Có thể nói, không có Nguyễn Trãi làm quân sư, lịch sử có thể sẽ không biết Lê Lợi là ai bởi vì lúc bấy giờ rất nhiều nghĩa quân địa phương cũng nổi dậy chống nhà Minh nhưng đều bị đánh bại dễ dàng. Nguyễn Trãi giỏi tới mức mà nhiều trận đánh, ông đã không cần dùng binh thì tướng giặc đã lối loạn tinh thần khi đọc thơ của ông. 

Vậy mà, một người dăm lần từ quan về ở ẩn sau đó vì nhà Lê quá bè phái và nhiều gian thần cũng không khiến ông tránh được tai hoạ. Quả đúng khi nói "chữ tài đi với chữ tai một vần". Cuộc đời của ông khép lại bằng một bi kịch tru di tam tộc (giết cả ba đời). 

Cái chết đầy oan khiên của ông không khỏi khiến người ta bùi ngùi thương cảm.

Ce Phan

=========

ĐÊM RƯỢU ỨC TRAI

Thơ Trần Mạnh Hảo

Đêm đầy như ly rượu

Rót từ thời Ức Trai

Ly rượu trong veo sao chói đỏ

Ly của ta mà rượu người xưa

Đêm Nam Quan cụng ly vào núi đá

Đất dưới chân là bóng cha già

Mưa phùn hay roi vọt

Hơi rượu từ mắt ta

Gió bấc chảy như máu

Cuốn mất người mang gông

Đôi tay tự nắm chặt đầu tóc

Nhấc mình lên không được

Giọt rượu chui vào hạt nếp

Hạt nếp núp trong bùn

Bùn ngầu trong xương thịt

Vầng trăng mười năm câm

Lam Sơn mài gươm trong bụng

Đốt lửa lên làm rượu uống

Cuốn binh thư lật hết lá rừng sâu

Một đêm uống cạn thác bạc đầu

Ly rượu Bình Ngô đại cáo

Mười năm cặn đáy ly đâu ?

Côn Sơn trăng ẩn trong bẩu rượu

Rót chửa đầy ly rượu đã rằm

Một mình mời bóng uống

Nhìn mỗi ngôi sao thấy một chiếc dằm

Đâm vào mắt cay ly rượu

Buốt lòng người sáu trăm năm

Ly rượu Lê Chi viên

Uống đến giờ còn đứt ruột

Kìa tia mắt thiên tài

Cuộc đời làm sao chịu được

Trời đất không đủ chỗ chứa Ức Trai

Ly rượu suông đời hất đổ

Đáy ly còn máu đỏ hoài

Trăng thượng tuần như ly vỡ

Rượu xưa tràn đêm nay…

Sài Gòn 7- 1981

T.M.H.