Triết lý giáo dục bình dân

 Hiểu triết lý giáo dục theo cách bình dân

“Giáo dục bình dân”  cũng giống như cách gọi “quán cơm bình dân”.  Nếu bạn muốn tìm kiếm một thứ gì đó đơn giản trong sự phức tạp, thứ căn bản trong sự nâng cao thì đây chính là nơi dành cho bạn. 

 Khi chơi Facebook mình nhận ra có rất nhiều xu hướng giáo dục mới cùng với rất nhiều phương pháp giảng dạy được du nhập vào Việt Nam. Đôi khi cách gọi đó làm cho người muốn tìm hiểu giáo dục càng thêm rối trí . Chuỗi các bài viết này không gì khác hơn là làm cho mọi thứ trở nên dễ hiểu hơn, gần gũi hơn. 

Để bắt đầu, mình nói tới 1 từ rất căn bản của việc DẠY và 2 từ của việc HỌC. Dạy chung qui lại là làm mọi thứ để dựng cho bằng được cái MÔI TRƯỜNG (environment) để việc học diễn ra thuận lợi. Còn học diễn ra từ VUI (interests) cho đến từ LIÊN TỤC (continuity). Như vậy là giáo viên bạn chỉ cần nhớ tới 3 từ đó thì có thể vận hành được một lớp học thành công. 

MÔI TRƯỜNG - Nếu các bạn để ý thì sẽ nhận ra giáo dục ở các nước tiên tiến ít chú ý tới việc dạy mà họ chỉ quan tâm tới môi trường giáo dục trong nhóm, trong lớp và trong trường. Học sinh tự “chiến” với chính họ và với các đối tác khác trong một nơi mà mọi thứ diễn ra có chủ đích của các nhà giáo dục (educator). 

VUI - không vui thì không học! Một nơi lý tưởng là nơi mà mọi học trò đều tìm thấy niềm vui cho riêng mình. Nếu giáo viên không tạo dựng bài học dựa trên sự nghiên cứu về sự hứng thú của người học thì học trò sẽ “nhấn nút STOP”  trong tâm trí ngay lập tức. Mọi thứ hay ho sẽ là vô nghĩa nếu nó không tạo ra sự lôi cuốn. 

LIÊN TỤC - có là chuỗi các hành động giúp ý tưởng ban đầu được diễn ra và kết nối. Thí dụ, học trò thích trồng cây nhưng không tưới nước và bón phân thì cây không lớn được. Một khi học trò thấy VUI với một thứ gì đó thì tiếp theo đó là những thứ mà học trò cần làm để tiếp tục phát triển nó lên. Lý tưởng nhất là tìm thấy điều gì đó hay ho trong quá trình tiếp diễn này. 

Hy vọng là cách làm đơn giản hoá những thuật ngữ về giáo dục sẽ giúp bạn yêu thích tìm hiểu về giáo dục nhiều hơn. 

Ce Phan 

Nghĩ về ngày lễ Thành Nhân

Nghĩ về ngày lễ Thành Nhân (trở thành người lớn, 成人の日) ở Nhật Bản, ngày thứ Hai đầu tiên của tháng 1.
Có thể với nhiều người thì đó là ngày để chúc mừng các thanh niên đã trưởng thành (20 tuổi). Nhưng xét về khía cạnh quốc gia dân tộc thì đó là ngày biểu dương sức trẻ. Một đất nước mà có hừng hừng sức trẻ thì nó báo hiệu một tương lai sáng lạn cho xứ đó.
Ngày nay, Nhật Bản đón ngày này với bao nỗi lo âu vì sự sụt giảm rất nhanh số lượng thanh niên bước vào độ tuổi này. Nguyên nhân chính từ việc tỉ lệ sinh suy giảm nhanh chóng.
Trong lúc này, có hàng vạn thanh niên Việt Nam 18, 20, 22 tuổi lên đường sang Nhật mỗi năm để thực hiện xứ mệnh "xuất khẩu lao động" giá rẻ với danh nghĩa là "tu nghiệp sinh" hoặc "sinh viên trường tiếng". Để mưu sinh nơi xứ người, các em đã đánh đổi sức khoẻ và sức trẻ của mình với những công việc chân tay nặng nhọc.
Khi nhìn nam thanh nữ tú người Nhật mặc đồ đẹp để chụp hình kỉ niệm ngày để biểu dương sức trẻ của họ mà không khỏi buồn cho một thế hệ trẻ Việt Nam.
----
Nghe kể lại rằng, cố tổng thống Park Chung-hee khi ra nước ngoài và thấy thanh niên Hàn Quốc phải làm những công việc nặng nhọc để mưu sinh xứ người. Ông đã thề rằng phải biến xứ Hàn trở thành cường quốc và người nước khác phải qua xứ Hàn mưu sinh chứ thanh niên xứ này sẽ không bán sức trẻ cho đất nước khác. Ngày nay, Hàn Quốc là một trong những cường quốc kinh tế trên thế giới. Không biết lãnh đạo Việt Nam khi đi qua Hàn Quốc và Nhật Bản thấy người Việt làm việc vất vả như vậy thì nghĩ gì?

Mùa xuân và giáo dục trẻ em Việt Nam

 Mùa xuân Việt Nam đã lan toả những năng lượng tích cực để mang những trái tim Việt lại gần nhau hơn

Đã từ rất lâu, tôi đã viết và chia sẻ những câu chuyện về giáo dục trẻ em ở Nhật Bản và Vnexpress chính là nhịp cầu đáng tin cậy mà tôi lựa chọn để truyền tải những thông điệp tích cực đến mọi người ở Việt Nam. 

Cách đây chừng một tháng, tôi không ngờ rằng những mong muốn truyền đạt lại những kiến thức, kỹ năng về giáo dục trẻ em mà tôi tích luỹ được từ công việc giảng dạy tại Nhật Bản lại được các bạn đồng nghiệp tại Việt Nam ủng hộ rất nhiệt tình. 

Tôi cảm nhận được mùa xuân ấm áp đã mang chúng tôi lại gần nhau hơn. Chúng tôi, giáo viên mầm non, giáo viên tiểu học và giáo viên dạy tiếng Anh thực sự muốn thay đổi bản thân mình và học những kiến thức mới về giáo dục trẻ em ở những đất nước tiên tiến. 

Nhìn về tương lai của những đứa trẻ rất đáng yêu ở Việt Nam, tôi và đồng nghiệp đến từ Nhật Bản, Úc đã tạo ra một môi trường chia sẻ kiến thức đến giáo viên ở Việt Nam. Chúng tôi chia sẻ tất cả mọi vấn đề liên quan tới môi trường học của các em và những phương pháp mới để nâng cao chất lượng giáo viên. 

Thế là, một nhóm với quyết tâm trên đã ra đời và chúng tôi tự đặt tên là "ƯƠM MẦM GIÁO VIÊN VIỆT" nơi mà chúng tôi trao cho nhau những giá trị trên tinh thần tình nguyện. Những giáo viên đang sống ở nước ngoài như tôi cũng luôn mong muốn có thể làm điều gì đó cho quê nhà,   Wx mđặc biệt là cho trẻ em. Vì thế, chúng tôi đã đến với nhau để tạo ra những buổi học miễn phí cho giáo viên tại Việt Nam.

 NHÓM ƯƠM MẦM GIÁO VIÊN VIỆT: https://www.facebook.com/groups/uommamgiaovienviet

Sau một vài buổi học đầu tiên, tôi cảm nhận được niềm vui thực sự từ sự chia sẻ và tôi nghĩ những người đồng hành cùng tôi cũng có cảm nhận tương tự. Có những thứ dường như rất nhỏ, nhưng nó lại là những kiến thức hay giúp cho giáo viên cải thiện cách nhìn của mình về giáo dục trẻ em. 

Chẳng hạn, giáo viên Việt Nam thường hay nói với học trò "Là con trai, em không nên khóc như thế" hoặc "Là con gái, em không nên nói như thế". Đó là điều mà giáo viên nên tránh nói với học trò. Hoặc một điều đơn giản hơn mà giáo viên ít để ý là khi dạy về ước mơ hoặc những công việc trong tương lại, mặc nhiên hình ảnh minh hoạ thường là: nam sẽ là kỷ sư, bác sĩ, phi công ..., còn nữ thường là y tá, cô giáo, nữ tiếp viên .... Đó là cách minh hoạ không đúng và cần tránh. 

Đó là một vài ví dụ mà tôi đưa ra trong rất nhiều tính huống mà thầy cô có thể đang mắc phải những lỗi liên quan tới quyền trẻ em hoặc sự kỳ thị ở học đường. Và còn có rất nhiều những kiến thức khác mà giáo viên ở Việt Nam cảm thấy rất mới mẻ. 

Sự phản hồi của thầy cô cũng cho tôi biết được tình hình giảng dạy thực tế ở trong nước để tôi hiểu hơn và có thể chọn lọc những điều mà chúng tôi nghĩ có thể áp dụng được ở Việt Nam. Sự khác biệt giữa các nền giáo dục là điều rất rõ rệt nhưng cũng có nhiều điều từ những nền giáo dục khác có thể áp dụng vào môi trường ở Việt Nam. 

Quả thật là sự tương tác của chúng tôi là điều ngoài mong đợi. Sự hiếu học của người Việt chính là bản lề để tạo ra sự thay đổi và chúng tôi tin rằng sẽ mang lại những điều tốt đẹp hơn cho tương lai. 

Một mùa xuân nữa lại về, mặc dù tôi không được hưởng không khí Tết một cách trực tiếp như mọi người ở Việt Nam nhưng tôi đã cảm thấy ấm lòng. Tôi biết rằng mọi người sẽ cùng cố gắng trong năm mới để chúng tôi có thể đi xa hơn và làm được thật nhiều điều ý nghĩa. 

Ce Phan

Bài viết cũng được đăng trên báo Vnexpress: https://vnexpress.net/mua-xuan-va-giao-duc-4234980.html

Sự tương tác giữa gia đình và trường học rất quan trọng

Hãy suy nghĩ về ngày mai khi chúng ta ngày càng bận rộn hơn thì quỹ thời gian nào sẽ dành cho việc dạy con cái!? Một, hai tiếng để vui đùa với con cái mỗi ngày trước khi chúng lên giường đi ngủ để chuẩn bị đến trường vào ngày hôm sau cũng không hề dễ dàng gì để thu xếp huống chi là một lịch dạy học cố định dành cho con. 

Khi ông bà và con cái dần có xu hướng ở riêng thì những đứa cháu sẽ tăng thời gian học từ một buổi, thành hai buổi trên trường để lấp đi một ngày đi làm của cả cha lẫn mẹ. Đó sẽ là điều sẽ xảy ra trong một xã hội phát triển hơn và có tính phân công lao động cao hơn. 

Tuy nhiên, cho dù trường học có cải tiến như thế nào chăng nữa thì cũng không thể nào nhận hết trách nhiệm giáo dục một đứa trẻ cho trọn vẹn được. Một phần rất quan trọng trong việc giáo dục sẽ dành cho cha mẹ. Họ sẽ phải tính toán rất nhiều để làm sao cho chu toàn trong quỹ thời gian rất hạn chế còn lại. 

(Ce Phan: Con gái vui chơi ở công viên)

Bài học từ Nhật Bản về giáo dục con cái

Lợi thế lớn nhất của những gia đình Nhật đó là phúc lợi xã hội dành cho việc giáo dục con trẻ. Đầu tiên đó là chế độ nghỉ sản một năm dành cho cha hoặc mẹ. So với Việt Nam, người Nhật có nhiều hơn 6 tháng để chăm lo cho con cái mà vẫn được hưởng những phúc lợi cần thiết nhất. Hơn thế nữa, hàng tháng chính phủ Nhật còn có thêm phần trợ cấp bằng tiền mặt để hỗ trợ mỗi gia đình sau khi sinh con. 

Đó là lợi thế ban đầu nhưng trách nhiệm giáo dục con cái vẫn còn phụ thuộc rất nhiều vào gia đình mặc cho nền giáo dục của Nhật Bản đã rất tiên tiến. Nhiều gia đình Nhật Bản chỉ có vợ hoặc chồng đi làm toàn thời gian và người còn lại sẽ tập trung nuôi dạy con khi con còn trong tuổi ăn tuổi học. Họ có thể chỉ ở nhà nghiên cứu việc giáo dục gia đình nếu họ có nhiều con. Những gia đình ít con thì cha hoặc mẹ sẽ có thể làm thêm bán thời gian nhưng sẽ tránh những khung giờ mà họ cần phải dành cho con cái. Họ sẽ quay trở lại với công việc bình thường một khi con cái đã trưởng thành. Đó là một sự hy sinh rất lớn mà không phải ai cũng dám làm nhưng điều này lại khá phổ biến ở Nhật. 

Những cặp vợ chồng trẻ hơn ở Nhật thì có vẻ ưu tiên cho công việc hơn khi cả vợ hoặc chồng cùng đi làm. Họ chấp nhận có ít con hoặc có con muộn. Tuy nhiên, họ cũng sẽ phải dành một khoảng thời gian cố định trong ngày để quan tâm và hồi đáp những thông tin của con mình mà trường học gửi về. 

Theo tôi sự liên lạc giữa trường học và gia đình chính là chìa khoá trong sự thành công trong giáo dục ở Nhật Bản khi mà nó có thể kéo cha mẹ về với trách nhiệm giáo dục con cái. Từ chính công việc dạy học của tôi trong trường, tôi được đào tạo để hiểu về tầm quan trọng trong việc chia sẻ trách nhiệm giáo dục với gia đình ở Nhật.

Trường học ở Nhật sẽ bằng nhiều cách để có thể chia sẻ chia tiết nhất về một ngày trên trường của học sinh như thế nào và ngược lại cha mẹ cũng nói cho giáo viên biết rằng con của họ như thế nào ở nhà. Đây chính là nền tảng để hình thành một nền giáo dục cá thể hoá trong sự chung sức của trường học và gia đình. Các em học sinh sẽ được động viên nhiều hơn để theo đuổi năng khiếu của mình và được quan tâm hơn cho những khuyết điểm mắc phải. 

Một điều khác nữa mà tôi cũng nhận ra đó là nước Nhật có một kho tàng sách khổng lồ hướng dẫn về giáo dục dành cho cha mẹ. Có rất nhiều những chỉ dẫn và minh hoạ dễ hiểu mà ai cũng có thể làm theo. Vừa dạy học trên trường và vừa nuôi con, tôi nhận thấy những cuốn sách như trên là cầu nối tuyệt vời để bù đắp những khiếm khuyến cơ hữu giữa hai nền tảng giáo dục trên. 

Người Nhật rất thích đọc sách nên họ rất nhanh chóng nắm bắt những chỉ dẫn giáo dục mà họ cần áp dụng cho con cái mình. Điều này dễ hiểu là tại sao người Nhật rất nổi tiếng trong việc nuôi dạy con cái. 

Những gì đang xảy ra ở Nhật Bản có thể ở một góc độ nào đó có thể nhìn thấy được từ Việt Nam. Xu hướng giáo dục này có thể sẽ dần trở nên đại chúng với những gia đình Việt. Sự chuẩn bị của cha mẹ về cách tiếp cận trong giáo dục con cái ngay từ hôm nay là điều rất cần thiết. 

Ce Phan

Làm thể nào để tinh hoa của cha mẹ truyền sang con cái?

Người ta có nói nhìn người lớn sẽ biết tương lai của con cái họ, ngược lại nhìn vào những đứa con sẽ biết được cha mẹ chúng là người thế nào.

Hình ảnh gia đình đi chơi biển Oarai, tỉnh Ibaraki, Nhật Bản (tháng 7 năm 2020)

Bạn sẽ chợt giật mình khi chiêm nghiệm rằng cầu nối giáo dục giữa ba mẹ và con cái không còn quá chặt chẽ để có thể suy luận như trên.

Ngày nay, có những cha mẹ thiếu thốn mọi mặt về kiến thức, kỹ năng và tiền bạc để nuôi dạy con cái thì đứa con vẫn có nhiều cơ hội để có thể lớn lên và nuôi dưỡng những phẩm chất tốt. Ngược lại, có không ít đứa trẻ lớn lên với nhiều khiếm khuyết về kiến thức, kỹ năng và cả thể chất mặc dù được sinh ra trong một gia đình mà ba mẹ chúng là những người có trình độ cao. Con số "trái quấy" này sẽ còn tăng lên khi giáo dục đại chúng ngày càng hoàn thiện nhưng giáo dục gia đình bị mờ nhạt đi trong đời sống công nghiệp.

Sự tinh hoa của cha mẹ có thể sẽ khó có nhiều cơ hội để truyền thụ lại trọn vẹn tới con cái khi mà quỹ thời gian dành cho con cái của họ ngày càng thu hẹp dần. Chưa kể, để đạt cái "nhất nghệ tinh" cha mẹ cũng không còn thời gian để tìm hiểu thêm về những kiến thức và kỹ năng dạy con cơ bản.

Trí nhớ về những gì họ được học khi họ nhỏ đã không còn phù hợp để áp dụng cho con cái của họ trong bối cảnh giáo dục hiện tại. Như vậy, nhiều cha mẹ có trình độ cao cũng dần để con cái phụ thuộc nhiều vào nền giáo dục đại chúng, ở đó chúng sẽ cạnh tranh với những đứa trẻ khác trên một lộ trình học chung dành cho mọi đứa trẻ. Tuy nhiên, việc định hướng của cha mẹ trong những giai đoạn nhất định cũng có thể mang đến cho các em những lợi thế hơn so với các bạn đồng lứa.

Cho dù muốn hay không, trong một xã hội ngày càng có tính phân công lao động cao, trách nhiệm giáo dục thế hệ trẻ càng xa rời với tầm tay của cha mẹ. Mọi người dần sẽ nương nhờ vào nó và tính ưu việt của từng ngôi trường sẽ cho ra những kết quả đào tạo khác nhau. Dẫu vậy, sự chuyển dịch chậm chạp của hệ thống giáo dục đại chúng khó làm cho nhiều người mãn nguyện nhất là những công việc của tương lai lại càng chuyên biệt hoá, và đòi hỏi sự chuyên sâu hơn cả bây giờ rất nhiều.

Như vậy, trào lưu nào đang diễn ra đã trao cho những đứa trẻ có ít thuận lợi hơn về truyền thống giáo dục gia đình nhưng lại hoàn có nhiều cơ hội khác nắm bắt tri thức? Đó chính là internet!

Có một nhóm lớn các em học sinh bứt phá được khỏi những giá trị trung bình để tự làm khôn chính bản thân mình thông qua hành trình tự học hỏi. Mặc dầu phương thức giáo dục này không chính quy nhưng lại tạo ra nhiều cơ hội tiếp cận tri thức mà đặc biệt là đối diện với những tri thức sẵn có từ nhiều giác độ khác nhau.

Là người đang vào giai đoạn làm cha mẹ, những băn khoăn trong cách nhìn về giáo dục cho con cái là cảm giác chắc chắn sẽ đối diện thường xuyên. Việc tìm hiểu sau đó lựa chọn một cách tiếp cận tốt sẽ mang lại những lợi thế lớn cho con cái sau này. Trong quỹ thời gian hạn chế dành cho con cái mỗi ngày, đâu là những điều cô đọng nhất mà cha mẹ tối thiểu phải dạy cho con?

Video nói bằng tiếng Anh trong cùng nội dung với bài viết này.

Có một số thứ sau đây mà trường học khó lòng dạy cho con bạn trở nên hoàn chỉnh và chính những điều đó cần đến vai trò giáo dục của cha mẹ:

- Tương tác và trao đổi thông tin giáo dục thường xuyên với trường. Chọn học những trường mà họ có một kênh chia sẻ thông tin mỗi ngày (hoặc ít nhất là mỗi tuần) giữa nhà trường và phụ huynh. Đó có thể là qua cuốn sổ liên lạc, nói chuyện trực tiếp khi đưa và đón con, thông qua một phần mềm, họp phụ huynh... Đây là một lựa chọn cực kỳ quan trọng trong hành trình giáo dục lâu dài cho con. Nếu cha mẹ không nắm bắt được tình hình của con mình và cũng không cho thầy cô biết về những yếu điểm và những thói xấu thì chúng sẽ trở nên khó sửa hơn về sau.

- Dạy chủ động bằng một kế hoạch cụ thể. Quỹ thời gian buổi tối và cuối tuần là cố định nên hãy bố trí những giờ dạy con để "tinh hoa" của bạn có cơ hội được truyền sang cho con. Kế hoạch này bao gồm cả những thói quen tốt cần dạy, kỹ năng cần biết và những kiến thức đặc trưng khác. Mọi thứ sẽ trở nên vô cùng khó khăn nếu bạn không thu xếp được một lịch dạy cố định cho con mình.

- Dạy thụ động thông qua những việc phát sinh. Chắc chắn sẽ có rất nhiều hoạt động khác sẽ diễn ra ngoài tính toán của gia đình bạn nên học cách giúp con đối diện và hiểu đúng cho những tình huống đó sẽ trở nên rất cần thiết. Nếu những điều đó xảy ra có tính lặp lại, hãy biến nó thành một hoạt động giáo dục cố định và chủ động như ý thứ hai ở trên.

Ngược lại, sẽ có những rủi ro lớn nếu cha mẹ để con cái phụ thuộc phần lớn vào giáo dục nhà trường hoặc xã hội. Nếu không may mắn lọt vào nhóm các em có thể tự học để thành tài, các em sẽ lớn lên với rất nhiều khuyết điểm và cơ hội để sửa nó sẽ càng ngày càng khó khi các em đã vào độ tuổi trưởng thành.

Bài này Ce Phan viết cho báo Vnexpress: https://vnexpress.net/lam-the-nao-de-tinh-hoa-cua-cha-me-truyen-sang-con-cai-4145148.html

Cách người Nhật giữ vệ sinh trường học mùa Covid-19

 Tôi đang dạy học tại Nhật Bản và học được rất nhiều điều hay từ việc phòng tránh lây nhiễm bệnh trong trường, đặc biệt là trong mùa dịch Covid-19 này.

(Hình minh hoạ: được đóng góp bởi Lưu Viên)

Điều đầu tiên và cũng là quan trọng nhất đó là phải biết cách rửa tay đúng đắn. Con nít ở Nhật được hướng dẫn rửa tay rất kỹ (kỹ ngang ngửa với tiêu chuẩn rửa tay 6 bước trong bệnh viện). Không chỉ rửa tay trước và sau khi ăn, hoặc sau khi vào toilet, các em rửa tay ngay sau bất kỳ một hoạt động nào đó. Trung bình các em sẽ rửa tay khoảng 6-8 lần trong một ngày trên trường.

Ở Việt Nam cũng được hướng dẫn rửa tay nhưng dường như không được thực hiện đúng cách hoặc được giám sát nên đôi khi các em chỉ rửa qua loa. Nhiều trường không trang bị nước xà bông rửa tay và khăn lau tay.

Việc chạm tay vào mặt (ngoáy mũi, dụi mắt, liếm tay...) là hành động khó tránh khỏi, do vậy việc rửa tay là chỉ dẫn được ưu tiên hàng đầu ở trường của mình. Mặc dù các em được hướng dẫn từ nhỏ ( khi chỉ mới một tuổi), nhưng trong hành trình lớn lên, mỗi tháng bài học này lại được lặp lại và chỉnh từng li từng tí do vậy các em nghịch nhất cũng rửa tay 6 bước rất nghiêm túc khi lớn lên.

Bên cạnh rửa tay đúng cách, còn rất nhiều biện pháp phòng ngừa lây bệnh khác mà trường học ở Nhật Bản đang áp dụng rất triệt để. Việc giữ bàn ghế, sàn và tất cả đồ dùng luôn sạch sẽ cũng là một hoạt động quan trọng trong trường học.

(Hình minh hoạ: được đóng góp bởi Lưu Viên)

Lúc có dịch bệnh Covid-19 và ngày thông thường không có nhiều sự khác biệt. Lịch lau dọn luôn được phân công cho từng giáo viên để đảm bảo tất cả các bề mặt luôn được lau qua ít nhất một lần trong ngày. Học trò mầm non từ một tuổi đã biết cách phụ thầy cô giáo dọn dẹp đồ chơi và đồ dùng cá nhân của mình. Ba tuổi đã biết tự dọn dẹp đồ ăn trưa và 6 tuổi trở lên thì tự biết làm mọi việc về lau dọn bên trong phòng học.

"Dọn dẹp" (Clean up) luôn luôn là hoạt động đi liền với tất cả hoạt động khác. Gần như tất cả mọi sinh hoạt trong trường đều sẽ phải tự lau dọn mỗi khi kết thúc. Không có chuyện để từ từ dọn sau.

Sự khác biệt lớn nhất giữa việc lau dọn mùa Covid và bình thường đó là dung dịch tẩy rửa và khoảng cách đặt bàn ghế.

Trường học khuyến cáo dùng xà bông để lau dọn trong ngày bình thường, sau đó dùng nước sạch để lau lại. Tuy nhiên, khi có dịch bệnh thì rất cả các bề mặt đều phải được lau sạch bằng dung dịch đặc biệt, dường như là một loại cồn.

Một điều mà có lẽ bạn sẽ thấy rất khó tin đó là việc lau chùi từng món đồ chơi và đồ dùng chung. Thậm chí là từng mẫu đồ chơi Lego.

Trong ngày thường đồ chơi được tẩy trùng bằng cách xịt chất khử khuẩn vào cuối ngày. Việc này không tốn quá nhiều thời gian. Học trò sẽ giúp thầy cô gom những món đồ đó lại và đến khi học trò về hết, những thầy cô trong ca làm cuối cùng ở lại sẽ xịt chất khử trùng những món đồ dùng chung đó. Sáng sớm hôm sau chúng sẽ được thầy cô giáo làm ca sớm sắp xếp lên kệ hoặc bỏ vào thùng sau khi chúng đã hoàn toàn khô ráo.

Nhưng đến ngày có dịch thì mọi chuyện hoàn toàn khác. Những người quản lý về tính an toàn trong trường học cho rằng đồ dùng chung (đặc biệt là đồ chơi) là thứ dễ mang mầm bệnh nhất vì thế phải được lau sạch từng miếng một. Thầy cô sẽ là người đảm nhận công việc này vì nó đòi hỏi sự tỉ mỉ. Thầy cô sẽ đeo găng tay và sử dụng khăn sạch thấm cồn để lau. Việc này thường tốn khá nhiều thời gian.

Để tiết kiệm thời gian cho việc lau dọn, các em được hướng dẫn sử dụng những món đồ sử dụng một lần. Chẳng hạn các thùng carton, hộp sữa, giấy báo... đều được sử dụng lại cho những hoạt động mang tính giáo dục sau đó bỏ đi vào cuối ngày. Hoạt động này rất sáng tạo, tiết kiệm và rất đặc trưng trong tính cách của người Nhật Bản.

Trên tất cả, những công việc này luôn được giám sát kỹ để tránh trường hợp bị quên hoặc làm sai các bước an toàn. Thường thì một y tá của trường sẽ đảm nhận khâu hướng dẫn và giám sát. Công việc này cũng là một phần trong bài báo cáo hàng ngày mà thầy cô phải làm.

Nói chung, để có một môi trường an toàn cho trẻ em, một quy trình bảo vệ học trò được quan tâm rất đúng mực. Đó cũng là ưu tiên số một trong trường học ở Nhật Bản. Hàng tuần, luôn có một cuộc họp về nhân thức sự an toàn cho trẻ em và nâng cao việc giữ gìn vệ sinh trong trường học. Các tiêu chuẩn về an toàn được hiện diện trong rất nhiều câu chuyện và tranh ảnh được bày trí nhiều nơi thuận tiện trong trường và nó cũng là một vài học quan trọng cần được dạy mỗi ngày trong lớp học kể từ khi trẻ em bắt đầu biết nhận thức (thường là một tuổi trở đi).

Bài này Ce Phan viết cho Vnexpress.net: https://vnexpress.net/cach-nguoi-nhat-giu-ve-sinh-truong-hoc-mua-covid-19-4145616.html

Cơ hội trở lại với nghề giáo với nền giáo dục cởi mở hơn

Cả triệu giáo viên cùng với khoảng 7 triệu viên chức có lẽ sẽ sớm đối mặt với thách thức lớn về mức thù lao của họ sau khi có đề án thí điểm để bỏ chức danh "công chức" của giáo viên và thả nổi thu nhập của họ như khối tư nhân.

Cũng với số lượng giáo viên tương tự ở Nhật Bản, một cuộc cách mạng giáo dục cũng sắp diễn ra nơi đây khi ngành giáo dục của nền kinh tế hàng đầu thế giới này quyết tâm chuyển hướng để duy trì cỗ máy đào tạo nhân tài của họ đủ để cạnh tranh với thế giới.

Tuy nhiên, ở đất nước cách đây chỉ 2 giờ bay, họ quan tâm tới cách giáo dục linh hoạt giữa 2 xu hướng của thời đại là "toàn cầu hoá" và "chủ nghĩa dân tộc" với sự lo ngại về sự hiểu biết của đại đa số quần chúng về những biến chuyển của thế giới. Trong khi đó, sự thay đổi cũng mang trên mình phép màu "cách mạng" tại Việt Nam lại đánh vào thu nhập của đội ngũ giáo viên mà bấy lâu nay đã là chủ đề được cả xã hội quan tâm.

Chưa biết đây có phải bước cởi trói để những người làm trong ngành sư phạm "trưởng thành hơn" trong sự định đoạt tương lai của chính họ và sự nghiệp giáo dục mà bấy lâu họ có rất ít quyền quyết định. Cũng có thể đây là một cú giật lớn tạo nên làn sóng bỏ nghề giáo như đã từng diễn ra trong thời kỳ bao cấp khi mà lương giáo viên nhận được còn thấp hơn một nông dân làm công cho các hợp tác xã.

Thay vì tiếp tục bàn luận tới những điều còn khá mơ hồ và nhiều do dự, tôi sẽ thử viết ra một chương trình học khái quát để kêu gọi những giáo viên giỏi nhất của tương lai để cùng chung tay thực hiện.


Hướng tiếp cận khác

Nếu có cơ hội thiết kế một chương trình học phổ thông, tôi sẽ tiếp cận theo hướng sau đây:

- Học trên lớp chiếm: 1/6 tổng thời gian học sinh đi học hiện tại. Nghĩa là học sinh chỉ cần đến lớp mỗi tuần 1 buổi thay vì 6 buổi như hiện tại.
- Tự học ở nhà, thư viện, internet ... theo chương trình được hướng dẫn chi tiết: chiếm 2/6 tổng thời gian.
- Thực hành theo các hoạt động thực tế, thí nghiệm ... chiếm 3/6 tổng thời gian.

Theo đó, chương trình học phổ thông sẽ xoay quanh một số môn chính như sau:

- Toán và Khoa học
- Văn tiếng Việt và Ngoại ngữ
- Lịch sử & Địa Lý
- Văn hoá & Nghệ thuật

Như vậy 4 môn học trên chỉ cần học 2 tiết cho mỗi môn và học cách tuần. Nghĩa là tuần này học 90 phút 'Toán và Khoa học' + 90 phút 'Lịch sử và Địa lý' thì tuần sau sẽ là 2 môn còn lại.

Học sinh sẽ tự học và thực hành theo sự hướng dẫn của chương trình chuẩn và làm báo cáo hoặc thi khảo sát vào những cột mốc quan trọng.

Nên cạnh 4 môn học trên, trường học có thể sẽ mở ra một số môn phụ như: kế toán, tài chính, kỹ thuật ứng dụng, điện dân dụng, máy tính .... để học sinh có thể tự chọn và học ở mức đại cương nhưng không tính điểm trong chương trình phổ thông mà đó chỉ để dùng để ứng tuyển hồ sơ vào các trường sau phổ thông.

Mai này có thời gian nhiều hơn, mình sẽ nghiên cứu thêm tài liệu của các nước để có thể biên soạn 1 chương trình khái quát như vậy. Trước là để dạy cho con cái của mình, sau là để dành tặng cho những phụ huynh có cùng chí hướng giáo dục.

Chỗ đứng của thầy cô

Nhìn qua chương trình trên có lẽ thầy cô sẽ có nhiều thắc mắc về chỗ đứng của mình sau khi chương trình chỉ còn một số môn ít ỏi. Những thầy cô giáo đang dạy các môn như: Hoá học, Vật Lý, Giáo dục công dân, Công nghệ, ... sẽ đóng góp như thế nào vào chương trình trên.

Khi mới nhìn vào đó thì chúng ta sẽ thấy có ít môn học hơn, tuy nhiên mức độ phổ quát và yêu cầu thực hành sẽ là những mảng đủ lớn để cần sự giúp đỡ của nhiều thầy cô và chuyên gia các ngành. Mặc khác, ở đây, khi định nghĩa môn học 'Toán và Khoa học' thì không có nghĩa là giáo viên toán hiện tại là người duy nhất được chính danh đảm nhận bộ môn này mà đó phải là một tổ công tác bao gồm những bộ môn khoa học tự nhiên hiện tại.

Giáo viên trực tiếp đứng giảng sẽ chính là giáo viên biên soạn bài giảng đó và được sự phản biện và đóng góp của những đồng nghiệp khác trong tổ công tác của mình. Từng thành viên trong nhóm sẽ đóng góp quan trọng vào những hướng dẫn các tự học cũng như thực hành của các em học sinh.

Lâu nay, số buổi đứng lớp của thầy cô chiếm khá nhiều thời gian trong quỹ thời gian dành cho giảng dạy mà số giờ dành ra để làm nghiên cứu cho môn học của mình gần như không có. Tất cả chỉ là cách dạy rập khuôn theo một cuốn sách giáo khoa có sẵn.

Với chương trình mới này, phạm vi hoạt động của mỗi thầy cô sẽ rộng hơn và sẽ tự do hơn trong học thuật với mục tiêu duy nhất là hướng tới một kết quả vượt trội hơn dành cho các thế hệ tương lai.

Đâu là niềm tin cho một kết quả tốt đẹp hơn

Thử nhìn qua cách giáo dục của nhiều nước tiên tiến trên toàn thế giới, hầu hết các chương trình phổ thông đều đạt những chuẩn mực cơ bản của tri thức về học thuật nhưng mỗi nước đều tự mình hướng đến những giá trị khác nhau dựa trên những điểm mạnh/ yếu của nền giáo dục của mình.

Chương trình học ở Hà Lan từ lâu đã đặc nền giáo dục cá nhân hoá lên hàng đầu với cách tiếp cận riêng biệt cho từng học sinh, trong khi đó Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore thì lại theo đuổi nên giáo dục đại chúng và bộ giáo dục đóng vai trò chủ đạo trong định hướng cho bộ sách giáo khoa chuẩn. Nước Mỹ là nơi hoàn toàn không giống nước nào khác khi "thả nổi" nền giáo dục giống như nền kinh tế thị trường vượt bậc của họ. Nhưng hầu kết các chương trình học tiên tiến hiện này đề dựa vào những tiền đề rất căn bản: 

- Nền giáo dục cởi mở, khai phóng và trao tự do cho thế giới học thuật. Điều này có nghĩa là không hình thành lối tiếp cận mang tính áp đặc tư duy và chân lý giữa thế hệ đi trước và đi sau. Học sinh, sinh viên học hỏi những người có nhiều kiến thức và kinh nghiệm dưới lăng kính "tham khảo".

- 3 bên trong chương trình học: giáo viên, học sinh và giáo trình sẽ luôn là những "chỉ số động" tuỳ thuộc vào quyết định riêng của chương trình học tại các trường. Bộ giáo dục quản lý chất lượng đựa trên những tiêu chuẩn căn bản - được lập nên theo sự đóng góp của các chuyên gia theo từng giai đoạn. Điều đó có nghĩa là: Không có mô hình giáo dục nào sẽ là giáo dục của tương lai, giáo dục của hiện tại và giai đoạn là điều cần phải thực hiện. 

Hãy thử hình dung, 300 năm qua kể từ khi những người thầy như Nguyễn Bỉnh Khiêm, Chu Văn An đứng lớp cho tới hôm nay thì mô hình giáo dục vẫn như vậy trong khi đó con người trên thế giới đã biết di chuyển từ đi bộ, khiêng kiệu, xe bò ... cho tới giao thông hàng không. 

Giáo dục không thể "tự sướng" và giải thích rằng không có mình thì làm sao có những cải tiến đó!? Nhưng xin thưa: hầu hết những cải tiến đến từ những nền văn hoá khác, từ những ngành nghề khác mà có rất ít sự ảnh hưởng từ giáo dục. 

Ce Phan

Lời của cha: 'đấu tranh tới cùng cho những gì mà con xứng đáng được nhận'

Có những câu nói mang lại cho bạn niềm tin để hướng tới những điều tốt đẹp mặc dù chúng không hề mới, cũng có những câu nói cũ rích mà chẳng biết từ đâu mà ra nhưng lại hoàn toàn cản trở mọi ngả đường đưa đến cuộc sống mà bạn mơ ước.

Câu chuyện bên dưới đây là một câu chuyện được thuật lại theo cách tưởng tượng của Ce Phan sau bài chia sẻ những hoạt động mới nhất của Trung Quốc tại quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

Trích dẫn lại một chút để bạn đọc kịp hình dung. __ tôi muốn thử xem những người nước ngoài tại Việt Nam, đặc biệt là người Trung Quốc nghĩ gì về chủ quyền của quần đảo Hoàng Sa và những hoạt động quân sự cũng như dân sự gần đây diễn ra trên hòn đảo này. Tôi viết bằng tiếng Anh: "Is anybody here from China? Do you think you can own the Paracel Islands legally which you took from us by force in 1974?" (Tạm dịch: Có ai trong diễn đàn này đến từ Trung Quốc không? Bạn có nghĩ rằng bạn có thể sở hữu quần đảo Hoàng Sa một cách hợp pháp khi mà bạn đã chiếm lấy nó từ chúng tôi bằng vũ lực vào năm 1974 không?" . Tôi chia sẻ bài viết song ngữ mà tôi đã dịch lên 2 nhóm người nước ngoài tại Việt Nam (2 nhóm sống tại Tp. HCM và 1 nhóm tại Hà Nội). Kết quả thực sự bất ngờ:

- 100% username với tên tiếng Anh đều nghĩ nên quên chuyện đó đi và bạn nên sống hướng tới tương lai thay vì nghĩ tới quá khứ và hiện tại. Chiến tranh sẽ xảy ra nếu Việt Nam muốn lấy lại cụm đảo này.
- 100% username với tên tiếng Việt thì chửi mình thậm tệ.

Tôi đã phải xóa đi các bài đăng đó, vì những lời nói quá sâu cay của những người bình luận. Tôi sẽ không làm như thế nếu đó chỉ là những "nick ảo", nhưng có vẻ không- họ là những người thật đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam. 

Nhóm những người bình luận thô tục về phần chia sẻ của tôi thì chẳng đáng để bàn, tôi đang muốn nói tới nhóm những người phản đối nhưng dùng ngôn ngữ khá hàn lâm và mạch lạc. Những lời giải thích đại loại như: "Chúng tôi chỉ muốn những hòn đảo này không thuộc sở hữu của ai hết, đó là nơi dành cho cá và muôn thú" ; hoặc là "khó lòng mà nói được hòn đảo này thuộc về ai, người Trung Quốc cũng đang nắm giữ những bằng chứng quan trọng để chứng minh hòn đảo thuộc về họ". Có người còn nhấn mạnh "Việt Nam muốn thế giới công nhận đây là hòn đảo của họ, nhưng dường như không có bằng chứng nào chứng minh được điều đó. Thủ tướng của họ là Phạm Văn Đồng đã có giấy công nhận quyền quản lý hòn đảo này thuộc về Trung Quốc".___

Tôi nghỉ trưa và nghĩ tới câu chuyện đó một lần nữa thông qua hai cuộc hội thoại bên dưới đây và liên tưởng về con người trong thế giới toàn cầu hóa và con người thuộc về một quê hương nào đó.

Câu chuyện của Vương Hùng và Luận Trung trong năm 2017, và câu chuyện giả tưởng của con cháu của 2 gia đình trên.

- Vương Hùng: Ce Phan đã hỏi câu hỏi về tính chính danh của Trung Quốc trên các đảo ở Biển Đông. Nó hỏi người Trung Quốc đó. May quá, tao gặp mày, mày thấy tụi mày có muốn chơi tới cùng không vậy.

- Luận Trung: Thôi tha cho tao đi Hùng, tao ở Việt Nam đã lâu, chuyện chiến tranh giết chóc giữa 2 nước đã quá mệt mỏi rồi. Cái gì thuộc về tụi mày thì ắt sẽ là của tụi mày, việc gì mà tranh cãi.

- Vương Hùng: Đúng là thằng Tàu con. Mày nói chuyện luẩn quẩn như ông thầy Tử Khổng của mày. Tụi tao chán ghét nghe cách luận của tụi mày rồi. Tao biết mày không muốn can dự, nhưng mày có muốn đứng về phía tụi tao hay quay về Tàu.

- Luận Trung: Tao thì tao sống ở Việt Nam luôn rồi đấy, không về nữa đâu! Nhưng 3 cái đảo đó nhầm nhò gì, mặc kệ đi, cứ an vui mà sống có phải hơn không?

----------------- Một thời gian sau Vương Hùng xuống đường biểu tình vì biển đảo và thu hút hàng vạn người tham gia. Ban đầu dân chúng sợ hãi vì những lời đe dọa chiến tranh, nhưng về sau số người ủng hộ và góp tiếng nói đã lên đến vài triệu người. Không may, Vương Hùng đã bị ghép vào nhiều tội khác nhau và dành phần lớn thời gian còn lại trong đời trong ngục tù. Con trai anh là Vương Việt cũng lớn lên với khí phách của cha và đã có cách đấu tranh thông minh hơn và cuối cùng 100 năm sau đứa cháu là Vương Đại đã nhìn thấy giang sơn bờ cõi liền một dải, ải Nam quan đã thuộc về Việt Nam, đảo Hoàng Sa-Trường Sa cũng thuộc về Việt Nam như vốn dĩ của nó. Và đây là câu chuyện của những đứa cháu của Vương Hùng và Luận Trung sau 100 năm -----------------

(Hình ảnh minh họa: Phillip Dang và Phong Le, đang diễn cảnh một người Việt Nam và một người Trung Quốc đã tranh giành về chỗ đậu xe giữa hai nhà)

- Vương Đại: Ê, bài viết văn mà cô giáo đã ra đề hôm trước bạn đã làm xong chưa.

- Luận Hán: Bài nào nhỉ, có phải là bài viết về 'Làm thế nào để theo đuổi ước mơ phải không'

- Vương Đại: Đúng rồi

- Luận Hán: Mình viết và gửi cô rồi. Theo mình thì ông bà, cha mẹ là tiền đề cho con cái để đạt được ước mơ. Ông nội mình và cha mình và ví dụ điển hình. Gia đình mình xây dựng được những chuyến du lịch ra biển Đông có giá hàng triệu đô cũng là nhờ tầm nhìn của ông và cha mình.

- Vương Đại: Vậy sao? Cha mình chỉ nói "khi con muốn làm điều gì tốt đẹp cho con và cho đời thì hãy làm ngay. Con hãy đấu tranh tới cùng cho những gì mà con xứng đáng được nhận"

Đấy, các bạn thấy không? Lời dạy nào cũng mong muốn gửi gắm một thông điệp nào đó cho người nghe. Có những điều nghe có vẻ cứng nhắc, có những điều nghe có vẻ dễ dàng. Nhưng cho dù như thế nào đi nữa, lịch sử cũng sẽ ghi nhận lại những gì mà những người con sinh ra từ mảnh đất ấy như những hồn thiêng nuôi nấng hậu thế và con cháu sau này. 

Có lẽ bạn đang sống an vui, có lẽ bạn là Vương Đại hoặc Luận Hán, nhưng bạn sẽ nhận ra rằng mình hoàn toàn không phải là con khỉ đá sinh ra từ một nơi hoàn toàn không có tổ tông. Cha ông bạn không phải là cục đá, mà họ là những vị trưởng lão kiến tạo nên cuộc sống hôm nay. Hãy nhìn lại để biết mình là ai?

Ce Phan

Cá nhân hóa giáo dục- một yêu cầu bắt buộc từ cuộc sống

Kiến thức được truyền đạt như thế nào trong tương lai?

Chắc hẳn mọi người sẽ nghĩ ngay tới nhà giáo và hệ thống giáo dục sẽ đảm nhận vai trò trên. Nếu như chỉ nhìn vào cách mà các nhà sư phạm đã làm được trong hệ thống giáo dục hiện tại thì có thể góc nhìn sẽ bị giới hạn khá nhiều trong xu hướng giáo dục mà con người hướng đến hiện nay và bối cảnh mà Việt Nam đang trải qua với nền giáo dục khá lạc hậu của mình.

Bài viết sẽ cố gắng định lượng rõ ràng nhất có thể về vai trò của người thầy trong những năm tới khi mà Việt Nam còn bì bõm trong vùng trũng của nền giáo dục của thế giới, trong khi những nền giáo dục khác đã  bắt đầu áp dụng hướng đi mới sau khi đã tích lũy đủ lượng và chất trong thời gian khá dài kể từ sau cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất vào năm 1914 để dẫn tới một cuộc cách mạng công nghiệp mà nó vẫn còn ảnh hưởng cho tới ngày nay sau hơn 100 năm.

Sự 'quá tải' về thông tin và các phát minh mới

Nền giáo dục ở những nền kinh tế mở luôn đặt dưới áp lực trong việc chuyển tải các thông điệp và các bài học một cách liên tục, cấp tiến trong một xã hội công nghệ thông tin (IT Society) do đó luôn có một khoảng cách giữa kiến thức trong các nghiên cứu, phát minh mới và những gì đã truyền tải trong hệ thống giáo dục đại chúng.

Ước tính mỗi ngày trong một lĩnh vực có hơn 10.000 nghiên cứu được công bố (năm 2015) và khi internet mới bùng phát vào năm 2003 thì có hơn 170 terabytes dữ liệu được chia sẻ trực tuyến (1 terabye ước tính bằng khoảng 40,25 triệu tờ giấy A4 viết các thông tin vào đó). Ngày nay, con số đó còn tăng theo cấp số nhân đến mức tính toán cho việc thiết lập hệ thống máy chủ đề lưu trữ thông tin thông minh luôn là ưu tiên hàng đầu của những hảng công nghệ như Google và Facebook.

(Nhiều tổ chức giáo dục ở nước ngoài đã 'vận động' nhiều năm qua để hướng đến sự thay đổi để không bị lỗi thời so với sự phát triển bên ngoài, hình ảnh chụp từ một bài học có tên là "Information overload" trong một sách học IELTS)

Những mô hình giáo dục mới hoặc các học viện- những nơi tiếp cận gần nhất với kiến thức tân thời. Nơi mà người thầy cũng chính là những nhà khoa học. Hệ thống giáo dục như vậy được hình dung như là những "chiếc thuyền có gắn động cơ" để chuyển tài kiến thức nhanh nhất có thể. Nhưng liệu còn đó điều gì đáng nói và khoảng trống còn sót lại của chính mô hình này là gì và nền giáo dục đại chúng sẽ phải như thế nào trong tương lai là một câu hỏi lớn.

'Lệch vai' trong vai trò phát minh và truyền tải thông điệp

Sẽ như thế nào khi các nhà khoa học phải đóng vai làm thầy giáo dạy các môn khoa học tự nhiên và khi mà các nhà văn, nhà thơ dạy về văn học, ngôn ngữ!? Xã hội đang thiếu vắng một thế hệ nhà giáo có khả năng cảm thụ và truyển tải kiến thức một cách nhanh chóng những gì diễn ra bên ngoài thực tế và hiểu biết những sự dịch chuyển của nền văn minh của nhân loại. Trong khi đó, các nhà khoa học, nhà văn, nhà thơ liệu có nên lùi lại để dìu dắt và giải thích cho mọi người rằng họ đang làm gì?

Tuổi đời của nhà khoa học thường khá ngắn ngủi và nhiều khi cả đời của họ chỉ kịp đặt nền móng cho một hướng nghiên cứu nào đó. Ví dụ: tiến sĩ Yoshinori Ohsumi đã dành ra 30 năm trong cuộc đời của ông để nghiên cứu về cơ chế tự thực bào (autophagy) và vừa nhận được giải thưởng Nobel trong lĩnh vực y học năm 2016. Đó mới chỉ là nghiên cứu cơ bản và còn phải cần thêm nhiều năm nữa để tiếp tục tiến hành những bước tiếp theo trước khi biến nó thành một bước ứng dụng nào đó. Liệu có nên trông đợi ông quay trở lại các trường Đại học để giải thích và giảng giải về công trình của ông? Hay tốt hơn hết là ông nên tiếp tục với nhóm nghiên cứu của mình và tìm cách thúc đẩy sự kết hợp liên ngành để mang tới sự thay đổi lớn hơn trong lĩnh vực y khoa trong tương lai. Liệu chúng ta có trông đợi GS. Ngô Bảo Châu quay trở lại với các chương trình giảng dạy môn toán để giải thích về bổ đề cơ bản Langlands hay như thế nào?

Nền giáo dục hiện tại đang phải trông cậy nhóm tinh hoa này (elites) quay trở lại và giải thích những điều mà mình vừa nghiên cứu được. Khoảng trống giữa nghiên cứu khoa học, những phát minh mới sẽ ngày càng có khoảng cách lớn hơn với nền giáo dục cộng đồng. Tốc độ nghiên cứu, cách làm việc và tư duy độc lập giúp các nhà sáng tạo liên tục tạo ra những cái mới trong khi đó nền giáo dục đi sau đó lại hướng đến cách giảng dạy giống nhau và luôn mong muốn có một chương trình chung và thống nhất trong một cộng đồng người.

Ví dụ nào cho dễ hiểu về những thiếu xót trầm trọng của nền giáo dục đương thời

Trong Video này, tác giả giải thích sự trị trệ của hệ thống giáo dục trên thế giới. Xem và hãy nhìn về Việt Nam để thấy chúng ta tư duy trì trệ và bảo thủ như thế nào so với các nước khác, và so với yêu cầu thực sự của xã hội trong tương lai gần.

Nhìn lại Việt Nam với quá trình cải cách giáo dục và mãi loay hoay với bài toán làm thế nào để cải thiện được cách giảng dạy để có thể "cung cấp" đủ cho "nhu cầu" của sự phát triển. Giá mà bộ giáo dục không làm gì hết trong nền giáo dục Việt Nam trong bao nhiêu năm qua và để cho khối giáo dục tư nhân có nhiều điều kiện phát triển thì chắc hẳn diện mạo giáo dục đã tốt hơn nhiều rồi.

Như vậy, người thầy trong tương lai sẽ hóa vai như thế nào để tiếp tục được xem là "người lái đò" chở thế hệ trẻ tới kiến thức và nền văn minh của nhân loại?

Năng lực của nhà giáo trong tương lai

Thầy giáo của tương lai sẽ là những người có khả năng tổng hợp tốt những xu hướng đang diễn ra trong thời điểm hiện tại cũng như biết cách xây dựng một hệ thống bài giảng ngay tức thì và truyền đạt thông qua những công cụ mới chứ không phải là cách bám theo những cuốn sách giáo khoa sơ cứng được biên soạn phổ thông của nền giáo dục "mang tính địa phương" và như những gì chúng ta đã áp dụng cả mấy trăm năm qua.

Chính vì sự phân hoá trong xu hướng của sự phát triển biến kiến thức phổ thông ngày càng đồ sộ hơn và bắt buộc một nền giáo dục mới có khả năng sàn lọc thông minh những gì sẽ đưa vào dạy học và hệ thống tiêu chuẩn giáo dục được cập nhật mới liên tục. Rồi sẽ nhanh chóng tiến tới giai đoạn mà sách giáo khoa chỉ còn là những từ khóa cô dọng nhất về những gì diễn ra bên ngoài xã hội và chắc hẳn một người thầy với đầy đủ phẩm nhất mới mới có đủ khả năng truyền tải hết những bài học để tạo ra một thế hệ kế thừa cho sự phát triển của nhân loại.

Sẽ cần có bao nhiêu người thầy như vậy nữa cho sự phát triển khi mà nhu cầu học thuật ngày càng chuyên biệt hoá không chỉ ở cấp học lớn mà còn là nhu cầu cấp thiết hơn ở cac cấp học nhỏ hơn. Và chính giáo dục sẽ phải thích ứng để còn được định nghĩa là một phần trong các bộ phận phát triển và chuyển giao kiến kiến thức của nhân loại.

Cá nhân hóa giáo dục- một yêu cầu bắt buộc từ cuộc sống

Một mô hình giáo dục mang tính cá nhân là điều không thể né tránh trong tương lai gần. Khi
mà người hoc, nhà giáo và phụ huynh sẽ cũng chung tay xây dựng một lộ trình học tập trên sự diễn đạt của của một hệ thống giáo dục giàu tính tương hỗ và áp dụng khoa học công nghệ để giảm tải quá trình tìm kiếm kiến thức phù hợp và quy trình đánh giá mới.

Khác với Việt Nam - nơi mà nghiên cứu đều phải phù hợp với những gì đã được vạch ra từ trước hoặc đã được quy hoạch. Trái lại, ở châu Âu và Mỹ là xứ sở mà những phát minh mới sẽ làm thay đổi xã hội và mọi thứ sẽ thay đổi theo nó. Tất cả mọi thành phần trong xã hội sẽ tái cấu trúc, sẽ phải thay đổi cho một mô hình phát triển mới.

Hãy thử làm vài phép so sánh để thấy được sự phát triển vượt bậc của thế giới bên ngoài chênh lệch thế nào đối với nền giáo dục hiện tại. Sự lạc hậu và trì trệ của nền giáo dục đương thời như thế nào để thấy được cách làm giáo dục hơn bao giờ hết phải thay đổi trong yêu cầu cấp thiết nhất trong tương lai gần.

(Cuộc sống đã thay đổi quá nhiều trong khi mô hình giáo dục vẫn mang tính "cộng đồng" như cách đây 300 năm về trước)

Tác giả: Ce Phan

Ce Phan, tác giả của bài báo, nhà sáng lập của CEP Education, đang miệt mài xây dựng một chương trình học tiếng Anh hướng tới giảng dạy tiếng Anh, thúc đẩy quá trình hiểu biết ngoại ngữ để giúp người Việt nhanh chóng tiếp cận với nền tri thức của thế giới.